Okullarıyla yeniden buluşacak çocukların uyum sürecinde çok dikkatli olmak gerektiğine dikkat çeken ve bu konuda öğretmenlere önemli görevler düştüğünü kaydeden İstanbul Kültür Üniversitesi Eğitim Fakültesi Temel Eğitim Bölümü Başkanı Prof. Dr. Mehmet Toran, şu önerilerde bulunuyor:
■ Depremi deneyimlemiş çocukların okula dönüş sürecinde güvenli bir ortamın sağlanması öncelikli. Okulların, afet protokollerini titizlikle uygulaması, süreci izlemesi, değerlendirmesi ve gereken önlemleri zamanında alması gerekir.
■ Doğal afetler sonrası yaşanması muhtemel krizler aileleri de etkilemekte. Bu süreçte öğretmenlerin, velilerle sürekli iletişim halinde olması önemli. Okulun rehberlik servislerinden destek alınması da çok boyutlu ve bütüncül bir yaklaşım sağlar.
■ Kriz durumları için geliştirilmiş, çocukların travmayla başa çıkma becerilerini güçlendirerek uzun vadeli psikolojik sağlamlıklarını yeniden yapılandıran Travma Bilgili Eğitim Yaklaşımı uygulanabilir. Bu yaklaşımda, öğretmenin çocuğun yaşına uygun bilgilendirmeler yapması öncelikli. Bu, çocuğun kendini psikolojik olarak güvende hissetmesini destekler. Ardından fiziksel ve duygusal güvenliğin inşa edilmesiyle süreç başlatılabilir. Okulun fiziksel olarak güvenli olduğunun vurgulanması ve öğrencilerin duygusal travmalarını diledikleri zaman paylaşabileceklerini bilmeleri kritik önem taşır.
Akademik baskı azaltılmalı
■ Normale dönüşte sınıf rutinlerinin korunması da önemli. Öğretmenler rutinleri etkin bir şekilde kullanarak bu süreci yönetebilir.
■ Kriz sonrasında akademik beklentilerin yüksek tutulması, öğrencilerin travmayı daha derin yaşamasına neden olabilir. Bu bağlamda öğretmenlerin, akademik baskıyı azaltarak öğrencileri akranlarıyla iş birliği gerektiren süreç odaklı projelere yönlendirmesi ve onlara sorumluluklar vermesi, travmanın etkilerini hafifletmeye yardımcı olur.
■ Öğrencilerin travma sürecini daha kolay atlatabilmesi için oyun ve sanatın iyileştirici gücünden yararlanılabilir. Öğretmenler, akademik kazanımları oyun yoluyla aktarabilir ve sanatsal çalışmaları ders programına dengeli bir şekilde dahil edebilirler.
İstanbul’da ilk ders ‘afet farkındalığı’
İstanbul İl Millî Eğitim Müdürlüğü tarafından yarın, il genelindeki tüm resmi ve özel okullarda ilk ders “Afet Farkındalık Eğitimi” olarak işlenecek. Etkinlikler kapsamında öğrencilere deprem ve diğer afetlerde doğru davranış biçimleri anlatılacak; “ÇökKapanTutun” uygulaması, afet ve acil durum çantası hazırlığı, toplanma alanlarının önemi gibi temel bilgiler paylaşılacak.
Yıl sonuna kadar çalışmalara devam edeceklerini belirten İstanbul İl Milli Eğitim Müdürü Murat Mücahit Yentür “Tüm Okul Aile Birliği başkanlarımızı ve yönetim kurulu üyelerimizi, Bakanlığımızın Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan ‘Afet Farkındalığı Eğitimi’ modülüne dahil edeceğiz. 16 saatlik bu sertifikalı programla ailelerimizi de afetlere karşı daha bilinçli hale getirmeyi amaçlıyoruz” dedi.
Etkileri yaş gruplarına göre değişebilir
Depremlerin, çocuklar için büyük bir belirsizlik ve korku kaynağı olduğuna dikkat çeken İstanbul Kültür Üniversitesi Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Programı Dr. Öğretim Üyesi Sevil Momeni Shabani, çocukların zihinsel ve ruhsal dünyasında, güvensizlik duygusu, yoğun kaygı, korku, yalnızlık hissi ve çaresizlik gibi etkiler yaratabileceğini kaydediyor. Uyku problemleri, alt ıslatma, kabuslar, öfke patlamaları, içe kapanma gibi belirtiler gözlemlenebileceğini vurgulayan Shabani, “Küçük çocuklar somut düşünür; bu nedenle depremin tekrarlanacağına ya da sevdiklerini kaybedeceklerine dair sürekli endişe duyabilirler” diyor.
Depremin yarattığı travmanın etkilerini azaltmak için ebeveynlerin kaygılarının kontrol altına alınmasının önemine dikkat çeken Shabani’nin bu konuda önerileri şöyle: “Çocukların duygularını ifade edebilecekleri ortamların sağlanması, rutinlerin yeniden oluşturulması ve psikososyal desteğin etkin şekilde verilmesi büyük önem taşımakta. Depremin çocuklar üzerindeki psikolojik etkilerinin, birlikte ve uzman desteğiyle aşılması gerekir.”